ગુજરાતના સૌરાષ્ટ્રના હૃદયસ્થળ Junagadh શહેર માત્ર ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવતું નથી, પરંતુ તે આધ્યાત્મિક શક્તિનું કેન્દ્ર પણ છે. ગીરનાર પર્વત, જે લાખો ભક્તો માટે શ્રદ્ધાનું પ્રતિક છે, ત્યાં દર વર્ષે લીલી પરિક્રમા યોજાય છે.
કારતક મહિનાની દેવઉઠી એકાદશીથી શરૂ થતી આ પરિક્રમા દરમ્યાન લાખો ભાવિકો 36 કિમીની યાત્રા કરતા હોય છે. પરંતુ 2025માં કમોસમી વરસાદને કારણે જંગલના માર્ગો ધોવાઈ જતાં વહીવટી તંત્રએ સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને જાહેર પરિક્રમા રદ કરી હતી.
જોકે, Junagadhના સાધુ-સંતોએ પરંપરા જળવાઈ રહે તે માટે પ્રતિકાત્મક પરિક્રમાનું મુહૂર્ત સચવી રાખ્યું — જેનાથી ધર્મપ્રેમીઓમાં આનંદની લહેર દોડતી થઈ.
ગીરનારની લીલી પરિક્રમાનો ધાર્મિક મહત્ત્વ
ગીરનારની લીલી પરિક્રમા હિંદુ ધર્મમાં વિશેષ સ્થાન ધરાવે છે. માન્યતા મુજબ આ યાત્રા કરવાથી પાપક્ષય અને પુણ્યપ્રાપ્તિ થાય છે.
ભગવાન ગુરુ દત્તાત્રેય, ગોરખનાથ, અને ભવનાથ મહાદેવના આશીર્વાદ મેળવવા માટે હજારો ભક્તો આ યાત્રામાં ભાગ લે છે.
પ્રત્યેક વર્ષે આ સમયગાળામાં Junagadh શહેરમાં ધાર્મિક માહોલ સર્જાય છે. શહેરના રસ્તાઓ પર “જય ગિરનારી” અને “હર હર મહાદેવ”ના નાદ ગુંજતા રહે છે.
કમોસમી વરસાદથી પરિક્રમા રદ — પરંતુ પરંપરા અડગ
આ વર્ષે સતત વરસેલા વરસાદને કારણે ગીરનાર જંગલના માર્ગો ધોવાઈ ગયા છે.
જિલ્લા વહીવટીતંત્ર, સંતો અને અધિકારીઓએ લાખો ભાવિકોની સલામતીને પ્રાથમિકતા આપી અને જાહેર પરિક્રમા રદ કરવાનો નિર્ણય કર્યો.
પરંતુ, પરંપરા જાળવવા માટે ભવનાથ તળેટી ખાતે મધ્યરાત્રે વિધિવત પૂજન-અર્ચન સાથે મુહૂર્ત કરવામાં આવ્યું. માત્ર પાંચ સંતો દ્વારા પ્રતિકાત્મક પરિક્રમા યોજાઈ.
જૂનાગઢના કલેક્ટર અનિલ રાણાવસીયા, એસપી અને મ્યુનિસિપલ કમિશનર સહિત અનેક અધિકારીઓની ઉપસ્થિતિમાં વિધિ પૂર્ણ કરવામાં આવી.
વિધિવત પૂજન અને દીપ પ્રાગટ્ય
દેવદિવાળીની મધ્યરાત્રિએ રૂદ્રેશ્વર જાગીર ભારતી આશ્રમના પ્રવેશદ્વારથી પૂજન-અર્ચન સાથે વિધિ શરૂ થઈ.
સૌપ્રથમ ભગવાન ગુરુ દત્તાત્રેયનું પૂજન, ત્યારબાદ દીપ પ્રાગટ્ય અને શ્રીફળ વધેરવાની વિધિ સંપન્ન થઈ.
આ દરમિયાન “હર હર મહાદેવ” અને “જય ગિરનારી”ના નાદથી આખું Junagadh ગુંજી ઉઠ્યું.
ભક્તિભાવથી ભરેલા વાતાવરણમાં સૌએ પરિક્રમાની પરંપરા જળવાઈ રહે એવી પ્રાર્થના કરી.
ભક્તોમાં ઉત્સાહ યથાવત્
પરિક્રમા રદ હોવા છતાં હજારો ભક્તો ગીરનાર તળેટી પહોંચ્યા.
આસ્થા એટલી મજબૂત છે કે લોકો માત્ર એક ઝલક માટે પણ ગિરનાર પર્વતની તળેટી સુધી પહોંચી ગયા.
ઘણા ભાવિકોએ દીવા પ્રગટાવ્યા, દત્તાત્રેયના નામે પૂજન કર્યું અને પરિક્રમાની આભા અનુભવી.
એક ભક્તે જણાવ્યું —
“ભલે યાત્રા ન થઈ શકી, પણ ગિરનારની ધૂળમાં બેસીને જ પુણ્યનો અહેસાસ થાય છે.”
અધિકારીઓનું નિવેદન
જૂનાગઢના કલેક્ટર અનિલ રાણાવસીયાએ જણાવ્યું,
“પરિક્રમાનો ધાર્મિક મહત્ત્વ જાળવવા માટે પ્રતિકાત્મક રીતે મુહૂર્ત કરવામાં આવ્યું છે.
જાહેર સુરક્ષા માટે તંત્ર સજાગ છે અને સૌએ સહકાર આપવો જોઈએ.”
સંત સમાજે પણ તંત્રના નિર્ણયને સમર્થન આપતાં કહ્યું કે,
“પરંપરા એટલે ભાવના — ફિઝિકલ યાત્રા ન થઈ શકે તો પણ આત્મિક પરિક્રમા શક્ય છે.”
Junagadhમાં ગીરનારનું આધ્યાત્મિક મહત્ત્વ
Junagadhનો ગીરનાર પર્વત માત્ર ધાર્મિક નહીં પરંતુ ઐતિહાસિક રીતે પણ અતિ મહત્વપૂર્ણ છે.
અહીં અશોકના શિલાલેખો, ઉપરકોટ કિલ્લો, અને દત્તાત્રેય ગુફાઓ જેવા અદભુત સ્થળો છે.
ગિરનાર પર ચડનારને આધ્યાત્મિક ઊર્જાનો અનુભવ થાય છે — જેને અનેક સંતો “જીવંત તીર્થ” તરીકે ઓળખે છે.
પરિક્રમાના દૃશ્યો — ભક્તિભાવથી ભરપૂર વાતાવરણ
-
ભવનાથ તળેટી દીવાઓથી ઝળહળી ઉઠી.
-
સંતો મંત્રોચ્ચાર સાથે પૂજન કરતા દેખાયા.
-
વરસાદ પછીની હરીયાળી વચ્ચે ગીરનારનું સૌંદર્ય અદભુત લાગી રહ્યું હતું.
-
ભક્તો હાથમાં ધૂપ અને ફૂલ લઈને દત્તાત્રેયને નમન કરતા દેખાયા.
ધાર્મિક સંદેશ — પરંપરા જાળવવી એ જ પૂજા
આ ઘટના આપણને શીખવે છે કે ધર્મ માત્ર વિધિ નથી, તે ભાવના અને આસ્થા છે.
જ્યારે પરિસ્થિતિ અનુકૂળ ન હોય ત્યારે પણ જો મનમાં ભક્તિ હોય તો પરંપરા જીવંત રહી શકે છે.
ગીરનારની લીલી પરિક્રમા માત્ર યાત્રા નથી — તે આધ્યાત્મિક જોડાણ છે, જે હજારો વર્ષોથી Junagadhની ધરતીને પવિત્ર બનાવે છે.
