ભારતને કેમિકલ ઉત્પાદનનું વિશ્વકેન્દ્ર બનાવવાની તૈયારી! નીતિ આયોગે તેના નવા અહેવાલમાં ભારતને “ગ્લોબલ કેમિકલ મેન્યુફેક્ચરિંગ હબ” બનાવવા માટેની રણનીતિ જાહેર કરી છે. જો આ યોજના સફળ થાય, તો 2030 સુધીમાં 7 લાખ નવી નોકરીઓ સર્જાશે અને $35-40 બિલિયનનો વધારાનો નિકાસ થશે.
શા માટે કેમિકલ ઇન્ડસ્ટ્રી મહત્વપૂર્ણ છે?
-
ભારત હાલ વિશ્વની 5મી સૌથી મોટી કેમિકલ ઇન્ડસ્ટ્રી છે.
-
2023માં વિશ્વ બજારમાં ભારતનો હિસ્સો 3.5% હતો, જેને 2040 સુધી 6% કરવાનો લક્ષ્ય છે.
-
ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, પેટ્રોકેમિકલ્સ, ફર્ટિલાઇઝર જેવા સેક્ટરોમાં ભારતની મજબૂત ઉપસ્થિતિ છે.
નીતિ આયોગની મુખ્ય ભલામણો
-
વિશ્વસ્તરીય કેમિકલ હબ્સની સ્થાપના – ગુજરાત, મહારાષ્ટ્ર, તામિલનાડુ જેવા રાજ્યોમાં ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવવું.
-
8 બંદરોનો વિકાસ – કેમિકલ નિકાસ-આયાત માટે બંદરોને મોડર્ન બનાવવા.
-
રિસર્ચ અને ઇનોવેશનને પ્રોત્સાહન – ડોમેસ્ટિક કેમિકલ ઉત્પાદનમાં સ્વાવલંબી બનવા.
-
સિંગલ-કન્ટ્રી ડિપેન્ડન્સી ઘટાડવી – ચીન પરની નિર્ભરતા ઘટાડી સ્વદેશી ઉત્પાદન વધારવું.
રોજગાર અને અર્થવ્યવસ્થા પર અસર
-
7 લાખ નવી નોકરીઓ (2030 સુધીમાં).
-
$1 ટ્રિલિયનનું કેમિકલ ઉત્પાદન (2040 લક્ષ્ય).
-
જીડીપીમાં 22% ફાળો – મેન્યુફેક્ચરિંગ સેક્ટરને મજબૂત બનાવશે.
પડકારો અને સોલ્યુશન્સ
-
પર્યાવરણીય ચિંતાઓ → ગ્રીન કેમિસ્ટ્રીને પ્રોત્સાહન.
-
ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની ખામીઓ → બંદરો અને લોજિસ્ટિક્સ સુધારો.
-
ગ્લોબલ કોમ્પિટિશન → ઓટોમેશન અને ટેકનોલોજીમાં ઇન્વેસ્ટમેન્ટ.
જો ભારત આ યોજનાઓને અમલમાં મૂકે, તો 2040 સુધીમાં કેમિકલ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં વિશ્વની અગ્રણી સત્તા બની શકે છે. આથી નોકરીઓ, નિકાસ અને આર્થિક વિકાસને મોટો ફાયદો થશે.
તમને શું લાગે છે? શું ભારત કેમિકલ મેન્યુફેક્ચરિંગમાં ચીન અને અમેરિકાને પાછળ છોડી શકશે? કોમેન્ટમાં જણાવો!