સંગીત – એક સાર્વભૌમિક ભાષા અને ગુજરાતના સંગીતકારોનો યોગદાન

વિશ્વ સંગીત દિવસ (21 જૂન): સંગીત એટલે દુનિયાની સૌથી સરળ અને સર્વવ્યાપી ભાષા

સંગીત ક્યાં નથી?
જગતના અણુ-અણુમાં સંગીત વસે છે – વરસાદના છાંટામાં, દરિયાના ઘુઘવાટમાં, પવનની લહેરમાં, પંખીઓના કલરવમાં, ઝરણાંના કલકલાટમાં… જ્યાં જ્યાં નજર કરો, ત્યાં સંગીત જ સંગીત! ફ્રેન્ચ લેખક વિક્ટર હ્યુગોે કહ્યું હતું: “જે શબ્દોમાં વ્યક્ત ન થઈ શકે, તે સંગીત દ્વારા વ્યક્ત થાય છે.” અને એ સાચું છે – સંગીત ભાષા, જાતિ, ધર્મ અને દેશની સીમાઓ ઓળંગી દરેકના હૃદય સુધી પહોંચે છે.

ડિજિટલ યુગમાં સંગીતની સુલભતા

આજે Spotify, YouTube, Gaana, JioSaavn જેવી એપ્સની મદદથી વિશ્વભરનું સંગીત આંગળીના ટેરવે ઉપલબ્ધ છે. 128GB ના મોબાઇલમાં હજારો ગીતો, અને પેનડ્રાઇવમાં અમેરિકન-અરબી-ભારતીય સંગીતનો ખજાનો સમાઈ જાય છે. સંગીતની અસર હવે સ્થાનિક નહીં, પણ વૈશ્વિક બની ગઈ છે.

ગુજરાતનો સંગીતમાં અમૂલ્ય ફાળો

ભારતીય સંગીતમાં ગુજરાતનો યોગદાન અનન્ય છે:

• પંડિત ઓમકારનાથ ઠાકુર (શાસ્ત્રીય સંગીત)

• કલ્યાણજી-આણંદજી (બોલીવુડના દિગ્ગજ સંગીતકાર)

• અમદાવાદી ગરબા અને લોકગીતો

કલ્યાણજી-આણંદજી: બોલીવુડના સૂરીલા વાણિયા

• મૂળ કચ્છ (કુંડ્રોલી)ના વતની, પણ મુંબઈમાં કરિયાણાનો વેપાર કરતા.

• બિન (પૂંગી) વગાડી “નાગીન” (1954)માં અમર ધૂન રચી, જે આજે પણ લગ્નમાં વાગે છે.

• બોલીવુડમાં સૌપ્રથમ કીબોર્ડ-ક્લેવિયલિન લાવનાર.

• “ફૂલ તુમ્હે ભેજા હૈ ખત મૈ”, “કોઈ જબ તુમ્હારા હૃદય તોડ દે” જેવા ગીતો દ્વારા શોક અને પ્રેમની ભાવના વ્યક્ત કરી.

મજાની વાતો:

• આણંદજીને મળેલ પ્રેમપત્રમાં ફક્ત લીપસ્ટીકનું નિશાન! જવાબમાં એમણે કહ્યું: “એ ફૂલ નહીં, ઇસકા દિલ હૈ!” – અને પછી “ફૂલ તુમ્હે ભેજા હૈ ખત મૈ” ગીત બન્યું!

• ઇન્દીવરની ડાયરીમાંથી ચોરીને “કોઈ જબ તુમ્હારા…” ગીત રચ્યું!